देशको राजधानी काठमाडौँ समस्यै समस्याको पोको बनेको छ । देशका अन्य भागबाट राजधानी नदेखेका नागरिक कत्रो कौतूहलताका साथ जब काठमाडौँ उपत्यकाभित्र छिर्छन्, तब उनीहरू छाँगाबाट खसेजस्तो बन्छन् । दुर्गन्ध, घाम लागे कुइरीमण्डल धुलो र पानी परे धान रोप्ने सीमखेत जस्तो हिले सडकयुक्त राजधानी काठमाडौँ देखेर उनीहरू भन्छन् – छिः, यो त रौरव नर्कै पो रहेछ ! खुट्टा र लुगामा लागेको हिलो धुन पुग्ने पानी समेत छैन काठमाडौमा । ट्याङ्कर र जारबाट किनेको पानीका भरमा लाखौँ काठमाडौँवासीको अभावपूर्ण जीवन चलिरहेको छ ।
काठमाडौँबासी आम सर्वसाधारणको दैनिकीबारे एकछिन् घोत्लिउँ न त ! घर बस्दा पनि सुख छैन, निस्कँदा पनि सुख छैन । घर÷डेरा बस्दा फोहोर, मयल, पसिना पखाल्ने पानी छैन । खाँदा पनि फारु गरेर खानुपर्ने पानी ! घरबाट निस्केपछि पानी परेको रहेछ भने रोपाई गर्न गएको अवस्थामा हिँड्नुपर्ने । त्यो पनि कहाँ बल्र्याङ्ग चिप्लेर पछारिने हो र कहाँ गाडीवालले हिलो छ्यापेर बिजोग पार्ने हो, टुङ्गो छैन । बस स्ट्याण्डमा पुग्यो, अब गाडी छैन । गाडी भेट्इिगयो त भैरव अर्यालले चार दशकअघि लेखेको व्यङ्ग्य कविता अझ बढी सान्दर्भिक भएर गिज्याउँछ–
‘पथ सात फुटे, बस नौ गजको
बीस सीट भए भीड सौ तकको !
छ त अन्त कतै सुविधा यसरी
अमरावती कान्तिपुरी नगरी !’
अझ एक ठाउँको बाटो–किनार र चोकको फोहोरको उरुङ, हिलो, लिच्चड र उग्रगन्ध पार गर्न पाएको छैन, अर्को चोक र किनार उस्तै लाचारीले स्वागत गरिरहेको हुन्छ । अरु त अरु, बाटामा दिसा-पिसाबले च्याप्दा एक मिनेट/पाँच मिनेट जाने ठाउँ पाउन समेत गाह्रो छ । यसअघि पनि बेला बेलामा भए जस्तै सिसडोल ल्याण्डफिल साइट बन्द छ । बञ्चरेडाँडा गफमै सीमित छ । सडक नरक छ । वास्तवा पुराना धर्मशास्त्रहरूले कल्पना गरेको नर्कका प्रायः सबै गुण राजधानीमा व्याप्त छन् । सरकारले कागजमा तोड्यो भनेको सिण्डिकेट व्यवहारमा कतै नतोडिएको सन्दर्भमा अहिले त सरकारले नै सिण्डिकेटको म्याद बढाइदिएपछि ‘के खोज्छस् ? खुँदो!’ भएको छ बस व्यवसायीहरूलाई ! चुनावमा भोट माग्दा चिप्ला र मीठा कुरा गर्ने नेतागण, मन्त्रीगण र जनप्रतिनिधिलाई तात्न फेरि अर्काे चुनाव नै चाहिन्छ । जुन अहिले बेलै भएको छैन । देशको नोकरशाही आम नागरिकको पक्षमा छैन । राजनीति, नोकरशाही, व्यापार र अपराधको मिल्ती भोग्न बाध्य छन् आम सुतिथाती गरिखाने जनता ।
यस्तो बेहाल अवस्थामा देखिनुपर्ने सबै विकृति सतहमाथि नै आएका छन् । दूधदेखि खानेपानीसम्म सुरक्षित छैन । चार पैसा कमाउन विदेश जानेदेखि चार गाँस जोड्न दुःख गर्ने सबै कुनै न कुनै हिसाबले ठगिएकै छन् । अर्थतन्त्र र बजार विचौलियाको हातमा छ । एकमुठी तरकारी बिना कारण तीनगुणासम्म महँगो हुन्छ । त्यही पनि किनेर खानुको विकल्प छैन र त्यसमा खाने सरोबरी विष हो । सडकका पेटी या त बाटो बढाउने नाममा सकिए या व्यापारीले सामान राखेर ओगटिए । यो विकृति केही समययताको मात्रै भने हैन । यसले लामो समयदेखि जरा गाडेको छ । धरहरा र सुनधारा वरपरका सडकका पेटी नाङ्ग्ले व्यापारीले कब्जा गरे भनेर २०४९ सालमा तत्कालीन राजा वीरेन्द्रको जन्म दिन पारी विष्णुमतीको किनारमा रातारात ठूलो खर्चमा ह्युमत् बजार खोलियो । राँगाका हड्डी र फोहोरले दुर्दान्त त्यो क्षेत्र कहिल्यै व्यापारिक थलो बन्न सकेन । अहिले धरहरा क्षेत्र फेरि पनि तिनै व्यापारीको कब्जामा छ । रत्नपार्क र पुरानो बसपार्क आसपासका फुटपाथे व्यापारीका लागि भृकुटीमण्डपमा पालको बजार बनाइयो । त्यो पालको बजार अहिलेसम्म पनि काठमाडौँको कुरुपता बढाउने र अबैध हिसाबले स्टल किनबेच गर्ने ठाउँ बनेको छ । पहिलो कुरा त सडक पेटी मास्ने अभियानमा सरकार नै लागेको छ । दोस्रो, बचेखुचेका सडकपेटी मान्छे हिँड्दा फसेर खुट्टा भाँच्चिने खालका छन् । फेरि पनि बचेखुचेका सडकपेटी जे–जस्ता अवस्थामा छन्, तिनको अतिक्रमण तिनै फुटपाथे पसलेले गरिरहेकै छन् ।
यी उदाहरणबाट देखिन्छ,–यो राजधानीमा जसले जसो गरे पनि हुने भएको छ । व्यापारीले जस्तो सामान दिएर जति ठगे पनि भएको छ । भाडाका सवारी साधन जस्ता भए पनि भएकै छ । जति मान्छे कोचेर जति पैसा उठाए पनि भएकै छ । तीन तीन तहको राज्यको संरचना राजधानीवासीलाई कागलाई बेल पाक्नु जस्तै भएको छ । यी संरचना कर असुली केन्द्र जस्तै मात्रै देखिन थालेका छन् । यो समस्यै समस्याको पोको राजधानीको नरक अवस्थाबाट कसले कसरी मुक्ति देला ? यसको खोजी आम राजधानीवासीले गरिरहेका छन् । महानगर ? ब्युँझेकै छैन । प्रदेश सरकार ? कहाँ छ थाहै छैन । केन्द्रीय सरकार ? फाइफुट्टीमा फुर्सदै छैन । नगरवासी ? निरीह छ । लाचार छ ।
समस्या नै समस्याको पोको राजधानी !
Facebook Comments
Important Notice
We have a new user retention program available at our site, and have decided to give our users valuable rewards for free in order to value your important time as our visitor.
Available rewards (All free!)
All you have to do is click the button below (GET REWARDS) and complete any offer listed, later on you will be able to choose your reward (limited quantity!):
thanks parisambad. aam nagrik ko samsya nirupan gari dinu bhayo.